Cenap Şahabettin Kimden Esinlenmiştir?
Bugün yine Kayseri’nin huzurlu, ama bir o kadar da bazen bunaltıcı havasında, elimde eski bir kitap, odamın köşesinde oturmuş düşüncelere dalmıştım. Günlük yazmanın bana iyi geldiğini her zaman söylerim ama bu sefer yazmak, ne yazık ki o kadar kolay değildi. İçimde bir karmaşa vardı. Geçen gün Cenap Şahabettin’in bir şiirini okudum ve kafamı kurcalayan bir soru belirdi: Cenap Şahabettin kimden esinlenmiştir?
O kadar çok okumuştum ki, bazen kelimelerin bana ne anlatmak istediği konusunda sanki bir eksiklik hissediyordum. Ama bu soru, cevabını bulmam gereken bir soru gibi geldi. Hızla ilerleyen zamanın içinde, bir yazarın sadece kendisinden değil, çevresinden, hayatından, yaşadığı dönemin ruhundan ne kadar etkilenebileceğini düşündüm. Cenap Şahabettin, bir edebiyat dehasıydı; peki, o hangi duygulardan ilham aldı?
Bir Kitap, Bir Gece: İçimdeki Bütün Sorular
Yine bir gece, sabaha kadar kitabı karıştırıp dururken, bir anda Cenap Şahabettin’in satırlarında kaybolduğumu fark ettim. Hani bazen bir kitabı okurken, yazarın kim olduğunu unutup, sadece yazdıklarını hissedersiniz ya… İşte o an, Cenap Şahabettin’in sözcükleriyle derin bir bağ kurduğum anı hatırlıyorum. Ama bir şey eksikti. “Kimden esinlenmiş?” sorusu, kafamda beliren tek düşünceydi.
İçimden bir ses, “Cenap Şahabettin, sadece kendi duygularından esinlenmemiştir,” diyordu. Ama kimden esinlenmiş olabilir? Kendimi fazla fazla düşünüyor gibi hissettim ama o an, o cevabı bulmam gerektiğini biliyordum.
Bir sabah, kitaplarımdan birini daha karıştırırken, yıllar önce kaybettiğim ama her zaman yeniden bulduğum bir kitabı açtım. Orada, birkaç sayfa geride, adını pek de hatırlamadığım bir yazının içinde, Cenap Şahabettin’in hayran olduğu isimleri öğrendim. Onun ilham aldığı, hatta şiirlerine yansıyan büyük bir isim vardı: Tevfik Fikret. Bir anda gözlerim parladı. “Evet, bu olmalı!” diye düşündüm.
Tevfik Fikret: Bir Hayal Kırıklığı ve İlham
Tevfik Fikret, Cenap Şahabettin’in edebi dünyasında, bir yanda hayal kırıklıkları, diğer yanda ise sonsuz bir ilham kaynağıydı. Tevfik Fikret, sadece dönemin toplumsal olaylarına dair sert eleştirilerle dolu bir şair değil, aynı zamanda duygusal bir derinlik de taşır. Cenap Şahabettin’in de onun hayal kırıklıklarıyla şekillenen bir şiir diline sahip olması, onun hem ruhsal durumunu yansıtıyor hem de içsel bir bağ kuruyor gibi görünüyordu. Hayatın zorlukları, kayıplar, içsel mücadeleler… Tüm bu olgular, Cenap Şahabettin’in şiirlerine dokunan en derin duygulardan biriydi.
Yavaşça, bu düşüncelerin içinde kaybolmaya başladım. Bir yanda Tevfik Fikret’in çağdaşlarına karşı beslediği umutsuzluk, diğer yanda Cenap Şahabettin’in insan ruhunun en ince köşelerini keşfe çıkışı vardı. İki yazarın da içinde yaşadıkları dünyada hissedemedikleri bir şey vardı: Gerçek bir huzur. Bir şekilde bu hayal kırıklıkları, onu şiirlerine de yansıtmıştı.
Şu an bile hala o duygular içinde kaybolmak, bazen çok korkutucu olsa da, hayal kırıklıkları ile bir arada olmak, Cenap Şahabettin’i anlayabilmek adına bana ne kadar derin bir farkındalık kattı, biliyor musunuz?
Hayat, İçsel Bir Esinlenme
Birçok gece, içimden gelen derin sorulara cevap aradım. Hangi yazarlar bir araya gelir? Hangi hisler bir insanı yazmaya zorlar? Cenap Şahabettin’in kimden esinlendiğini anlamak, sanki sadece edebiyat dünyasının kapılarını açmak değil, bir yazarın ruhunun derinliklerine inmeyi gerektiriyor gibiydi.
Cenap Şahabettin’in hem duygusal hem de estetik anlamda Tevfik Fikret’ten etkilenmesi, o dönemdeki Türk edebiyatının ne kadar güçlü bir kırılma noktasına geldiğini gösteriyor. Geçmişe bakarak geleceğe, kendime doğru ilerlerken, o duygu yoğunluğunun bana da bir şeyler katmaya başladığını hissettim. Cenap Şahabettin’in ruhunda yankı bulan, kayıpların ve hayal kırıklıklarının izini süremek, bir zamanlar ben de duygusal yoğunluğumla kendimi ifade etmek için sayfaları doldururken, hep aradığım şeydi.
Evet, Cenap Şahabettin’in esinlendiği kişi, bir şekilde Tevfik Fikret’ti. Ama aynı zamanda onun içsel dünyasında yaşadığı zorluklar ve toplumun ona sunduğu çıkmazlar da onun edebi mirasını şekillendirdi. Hem kendi hem de başkalarının duygularına içsel bir yolculuk yaparak, Cenap Şahabettin’in sesine kulak verdim ve belki de en güzel keşfimi yaptım: Bazen en derin ilham kaynağımız, ruhumuzun yaşadığı hayal kırıklıklarıdır.
Bu yazıyı yazarken içimde beliren o duygusal yoğunluk, bana bir kez daha gösterdi ki, her büyük yazarı anlamak, bazen onlardan çok daha fazlasını öğrenmek demek oluyor.