Yapılandırılmış Okuma Nedir? – Veriyle Yaşayan Bir Ekonomistin Gözünden
Giriş: Bir Kitap Okumak ve Bir Kitap Okumanın Arasındaki Fark
Ankara’da, sabahları genellikle bir kahve içip, günün planlarını yaparak başlarım. O kahve keyfi sırasında, çocukluğumda annemle birlikte gittiğimiz kütüphaneyi hatırlıyorum. O eski, ahşap raflarda bir sürü kitap vardı, fakat çoğu zaman kitabı alıp okumak yerine, sadece ona bakmakla yetindiğimi fark ediyorum. Çocukken, kitaba sadece sayfalara bakmak, bir bakıma “okumak” gibi geliyordu. Ama bir süre sonra, okumayı sadece harflerin sırasına koymak olarak görmekle yetinmediğimi anladım. Gerçek okuma, kitabın derinliklerine inmek ve onu anlamaya çalışmaktı.
Sonra okulda, üniversitede ve iş hayatımda okuma alışkanlıklarım hızla değişmeye başladı. Ekonomi okumamın ve veriyle olan ilişkim, bana okumanın da bir yapısının olduğunu öğretti. O zamanlar, “yapılandırılmış okuma nedir?” sorusu aklımda belirmeye başladı. Çünkü okuma, artık sadece bir bilgi edinme yolu değil, aynı zamanda anlamlı bir süreçti.
Yapılandırılmış Okuma Nedir? Temel Kavramlar
Yapılandırılmış okuma, aslında çok basit bir kavram gibi gelebilir ama derinlemesine inildiğinde çok etkili bir yöntemdir. Kısacası, bu okuma biçimi, okuduğunuz metnin yalnızca yüzeyine bakmak yerine, o metni daha derinlemesine analiz etmeyi, ana fikirleri ayırt etmeyi ve önemli noktaları öne çıkarmayı içerir.
Bir gün ofiste, iş arkadaşım Melis’le öğle arasında sohbet ediyorduk. Melis, ekonomi ile ilgili bazı kitaplar okuduğunu söylüyordu ve bana çok ilginç bir şey önerdi. “Biliyor musun, ben de artık kitapları bu şekilde okumaya başladım, okudukça daha fazla şey hatırlıyorum,” dedi. O anda ne demek istediğini tam anlamadım. Fakat sonra fark ettim ki, Melis yapılandırılmış okuma tekniklerini hayatına entegre etmişti. Bu, sadece kelimeleri okumaktan çok daha fazlasıydı. O an, iyi bir okuma biçiminin de bir strateji, bir düzen gerektirdiğini fark ettim.
Yapılandırılmış okuma, okuduğunuz metni anlamak için sistematik bir yaklaşım gerektirir. Temel olarak şu adımları içerir:
1. Ön Okuma: Metnin başını ve sonunu hızlıca gözden geçirerek, ana konuyu ve önemli noktaları tahmin edersiniz. Bu, metni okumaya başlamadan önce beyninizi hazırlamaya yardımcı olur.
2. Metni Bölümlere Ayırma: Metnin uzunluğu ya da içeriği sizi yıldırmasın. Yapılandırılmış okuma, metni parçalara ayırmayı ve her bir bölümde belirli sorular sorarak ilerlemeyi önerir. Böylece sadece okumakla kalmaz, sorgular ve anlamaya başlarsınız.
3. Önemli Noktaları Belirleme ve Özetleme: Okuduğunuz her bölümün ana fikirlerini, önemli detayları belirleyerek not almak, yapmanız gereken bir diğer adımdır. Bu aşama, bilgiyi pekiştirmekte oldukça etkilidir.
4. Gözden Geçirme: Okuduklarınızı bir kez daha gözden geçirmek, anlamadığınız kısımları tekrar okumanız için gereklidir. Bu süreçte metnin ana hatlarına odaklanarak, önceki okumanızdaki eksikleri giderebilirsiniz.
Veriyle Bütünleşmiş Bir Okuma Alışkanlığı
Ekonomi okurken, sayılarla ve verilerle uğraşmak, bir tür okuma alışkanlığını da beraberinde getiriyor. Kitaplarda ya da makalelerde, bazen yalnızca kelimelere değil, bir grafik ya da tablodaki verilere de dikkat etmek gerekebiliyor. Yapılandırılmış okuma aslında burada devreye giriyor; metni sadece kelimelerle değil, sayılarla da analiz etmek gerekiyor.
Geçtiğimiz günlerde bir ekonomik raporu okurken, verilerin ardındaki anlamı anlamak için yapılandırılmış okuma tekniklerini kullandım. Başlangıçta göz attım, hızlıca özetledim. Sonra veriler üzerine düşündüm ve daha derinlemesine sorgulamaya başladım. “Bu grafik ne anlatıyor? Neden bu veri artmış? Bu artışın ardında hangi faktörler var?” gibi sorular sormak, o raporu yalnızca okumaktan çok daha fazlasını yapmamı sağladı.
Veri, her zaman bir hikaye anlatır. Ama bu hikayeyi çözümlemek için yapılandırılmış bir okuma yapmak, sadece okuduklarınızı anlamakla kalmaz, aynı zamanda o verilerle stratejik kararlar almanıza olanak sağlar.
Yapılandırılmış Okuma ile Başarıya Adım Adım
Bir gün, birkaç arkadaşım ekonomi kitabı okuduğumu öğrendi ve neden bu kadar ayrıntıya girdiğimi sordular. Bu soruya her zaman basit bir yanıtım olur: “Okumak sadece bilgiyi almak değil, onu işleyip, anlamaktır.” Melis’in de dediği gibi, sadece okuduğunuzu düşünmeyin. Okuduklarınızı anlamak, onları daha verimli kullanmak ve bilgiyi bir adım öteye taşımak için yapılandırılmış bir okuma tekniği gerekir.
Özellikle iş dünyasında bu teknikler çok önemli. Çünkü okuduklarınızı sadece zihninizde tutmak yetmez, aynı zamanda başkalarına aktarabilmeniz gerekir. Yapılandırılmış okuma ile hem bilgiyi derinlemesine öğrenebilir hem de bunu başkalarına kolayca anlatabilirsiniz.
Sonuç Olarak, Yapılandırılmış Okuma ve Verimlilik
Yapılandırılmış okuma nedir? Sadece bir teknik değil, bir yaşam biçimidir. Her gün yüzlerce bilgiyle karşılaşıyoruz. Bu bilgilerin derinliklerine inmek, onları anlamak, bağlantılar kurmak ve verimli bir şekilde kullanabilmek için doğru okuma alışkanlıkları oluşturmak şart. Kitaplar, makaleler ya da raporlar; bunların her biri, doğru bir okuma yöntemiyle bizimle buluşuyor.
Bundan sonra kitap okurken, verileri inceleyen raporları okurken, sadece kelimeleri değil, içeriklerin ardındaki anlamı ve bağlantıları da görmek gerektiğini anladım. Yapılandırılmış okuma, öğrenmeyi daha derinlemesine ve verimli hale getiriyor. Bu alışkanlık, hem iş hem de kişisel hayatımda bana pek çok kapı açtı ve açmaya devam ediyor.